10 redenen waarom we niet willen geloven in een onvoorwaardelijk basisinkomen #OBi

Op de site van de Belgische organisatie Vivant heeft Lambrecht Christina een stukje geschreven met daarin deze 10 redenen.
Ze schreef net een essay over het onvoorwaardelijk basisinkomen(OBI). Het basisinkomen als erkenning van de menselijke waardigheid. Ze is daarin niet alleen. Heel wat mensen deden dit al vóór haar. Dus is ze eens gaan rondkijken op internet en ondanks de vele sites, bewegingen, organisaties, blogs enzovoort, heeft ze moeten vaststellen dat er in feite niets concreets beweegt, daarom stelt ze zicht de vraag stellen: hoe komt dat? Waarom blijft het in België, waar het centrum ligt van de BIEN (Basic Income Earth Network, zo oorverdovend stil rond het onvoorwaardelijk basisinkomen?

Een beetje zoeken en surfen leerden haar 10 belangrijke redenen waarom mensen niet willen geloven in dit nieuwe systeem waarin arbeid ontkoppeld wordt van inkomen. Verder schijft ze:

Dat onze beleidsmakers nog niet op het OBI systeem gekomen zijn, snap ik niet: ze vergaderen zich te pletter, maken ruzie over hoe ze de voorzieningsstaat gaan hervormen, stappen naar de pers met one-liners en durven het aan na 530 dagen te zeggen dat ze nog bijna nergens staan wat de socio-economische hervormingen betreft.

Nochtans is het OBI een krachtige hefboom voor hervorming. Enerzijds een heel vooruitstrevend idee, anderzijds ook wel een complex en ingewikkeld systeem waarbij een globale aanpak moet gebeuren van al onze maatschappelijke problemen.

Journalisten weten ook niet hoe het OBI in te pakken en te verkopen. Ze doen het af en toe wel eens, maar altijd met journalistieke vragen die blijven hangen aan het bestaande systeem en zelden tot nooit met progressieve vragen die verder gaan dan het klassieke: worden we met een OBI niet allemaal lui?

Dus, ze is zelf gaan zoeken.

Waarom willen we niet geloven in het OBI?

Ze vond 10 redenen.

1. Het OBI? Kan je het nog liberaler bedenken?

Volgens sommigen is het OBI een typisch liberaal bedenksel: zij willen zich namelijk zo vlug mogelijk van de voorzieningsstaat ontdoen. Nochtans is het niet dàt wat de liberalen bedoelen. Ze bedoelen dat het gecentraliseerde herverdelingssysteem niet meer werkt: het is duur, het genereert evenzeer sociale ongelijkheid als privileges. Dat alles voor heel weinig resultaat, bovendien verschrikkelijk duur.
Voor sommige liberalen (Verhofstadt ondermeer-zie burgermanifesten) is het OBI daarom het alternatief voor die voorzieningsstaat die toch niet meer werkt. Maar hiermee willen de liberalen niet gezegd hebben dat je alles van die voorzieningsstaat moet schrappen. Geen liberaal die het in zijn hoofd haalt welvaart af te schaffen, welzijn te dumpen of de sociale zekerheid te schrappen. Maar je bent liberaal of je bent het niet: alles kan éénvoudiger. Schaf de meeste van die sociale voorzieningen af (werkloosheidsuitkering, brugpensioen, tijdskrediet,…) en giet ze in het OBI.
Bovendien en vooral last but not least, het OBI biedt de liberalen de kans om hun blazoen wat op te blinken. Ze worden nu met de vinger gewezen als de grote schuldigen: het liberalisme van de XXste eeuw is de oorzaak van alle onheil die we vandaag kennen.
Hoe vreemd het ook mag klinken, het OBI past wonderwel in het liberale verhaal! Inderdaad: een ‘markt’ kan nooit goed werken/groeien, als de gebruikers van die markt niet vrij zijn in hun keuze om al dan niet mee te gaan met die markt of eruit te stappen.

2. Het OBI?Wat een communistisch idee!

Sommigen denken echter dat het Obi iets typisch communistisch is. Maar het communisme had toch tot doel alle private eigendom en elke ongelijkheid te wissen? Het OBI daarentegen zorgt ervoor dat ongelijkheden verdwijnen en private eigendom toch nog kan. En in tegenstelling tot het communisme, voor het OBI heb je geen controle nodig (staatscontrole), het wordt onvoorwaardelijk toegekend aan elke burger. Het OBI maakt de burger dus los van de staat en elke ondemocratische staatscontrole. In het algemeen dus: we moeten stoppen met van het OBI een links of rechts verhaal te maken. Het OBI overstijgt links en rechts. De weinige ‘meningsverschillen’ zijn gemakkelijk te overstijgen, tenzij….links en rechts niet met elkaar in debat willen gaan….zoals nu in België.

3. Het OBI zal de mensen lui maken.

Eerst en vooral moeten we dan eens een cijfer op het OBI durven te plakken. Sommigen hebben het over een OBI dat tussen de 400 en 850 euro ligt. Ik denk dat er niet veel mensen zijn die met zo’n inkomen comfortabel in de hangmat kunnen gaan liggen en beslissen dat ze nooit meer gaan werken.
Trouwens, alvorens naar de anderen te kijken, laat onszelf eens de vraag stellen: en ik, wat ga ik doen met een OBI van 800 euro dat ik zomaar elke maand op mijn rekening krijg, of ik nu werk of niet? Ik stelde de vraag al eens hier en daar. Ik werd eerst raar bekeken en dan kwamen de tongen toch wat los. Wat heb ik daaruit geleerd? Dat de meesten wel graag werken, maar dat ze graag vrijer zouden willen zijn in hun keuzes op de arbeidsmarkt, dat iedereen wel droomt van een win-for-life, meer nog dan plots ettelijke miljoenen op de bankrekening te krijgen zoals bij de euro millions trekking en niet meer weten welke kant het nu uit moet met hun leven.
Meer concreet, en dat ontdekte men ook bij een aantal proefstalen rond het OBI die men in de jaren 70 in Canada deed: het OBI doet het aantal werkwilligen verminderen met 11%. Dat is best veel, maar blijft toch heel ver weg van « het OBI maakt iedereen lui ». Er werd trouwens ook vastgesteld dat het vooral vrouwen, studenten en mensen waren, die meerdere jobs moesten koppelen om rond te komen, die uit het arbeidscircuit stapten.
Het experiment in Namibië bewees intussen ook het tegendeel! De locale productiviteit groeide gewoon omdat de mensen niet langer meer in eerste instantie moeten zorgen voor hun eigen overleven. Van zodra de primaire behoeften dus verzekerd zijn, nemen mensen initiatieven en beginnen met handelsactiviteiten. In Namibië begon een vrouw met broodjes bakken, een andere kocht stof en maakt nu kleding, een man maakt bakstenen….
Laat ons toch ook het volgende niet vergeten: het OBI moet meegroeien met de economie. Anders gezegd: het OBI is gekoppeld aan de economische groei en wordt geindexeerd. Geen economische groei (omdat iedereen dus zogezegd lui is geworden) betekent simpelweg geen of een zeer laag OBI.
Mensen die geen of maar een laag inkomen hebben, zullen (de meesten onder ons toch) meteen naar complementair werk gaan zoeken om de daling van hun OBI ermee te compenseren. Dat betekent dus mensen die gaan werken, wat wil zeggen dat de arbeidsmarkt blijft draaien.
Kortom, een marginale groep van de bevolking zal wellicht thuis blijven van zodra ze een OBI krijgen, maar weegt het argument luiheid op tegen wat we nu hebben: 406 000 werklozen in België en dat tegenover een actieve bevolking van toch nog 4,5 miljoen werknemers?

4. Goed, maar wie zal dan nog het ondankbare (vuile, zware…) werk willen doen?

Dat is nu eens een argument van slavenhouders zie! Die vonden ook dat er een soort klasse moest zijn die je moest kunnen uitbuiten om de eigen welvaart in stand te houden. Er zijn betere antwoorden op die vraag. Namelijk drie.

1) Betaal dat ondankbare werk gewoon beter. Hierdoor wordt het werk opgewaardeerd. 2)Rationaliseer dit ondankbare werk door nieuwe technieken, machienes en informatica. Het onderste laagje van dat ondankbare werk zal dan ook vanzelf verdwijnen.3) Verdeel dit ondankbare werk onder de burgers. Ook al gehoord bijvoorveeld vancrowdsourcing? Vuilbakken worden door de burger zelf naar een bepaalde plaats in de gemeente gebracht en daar opgehaald in plaats van ze op te halen bij elke deur. Het Obi om burgerzin aan te moedigen, in plaats van lokaal barbecuefeestjes te ‘sponsoren’ met overheidsgeld om toch maar die burgers weer bij elkaar te brengen.

5. Het OBI? Dat betekent inflatie.

Moeilijk is het dit tegen te spreken,want de invoering van het OBI zal meteen ook de extreme armoede aanpakken. Plots gaan die arme mensen dus deel uitmaken van de consumptiemaatschappij, waardoor de vraag stijgt en inflatie in de hand wordt gewerkt. Dus redeneren we er maar op los: laat de armen vooral niet rijk worden. Absurdistan ten top! Elke normale groeiende economie kent het fenomeen: een binnen de perken blijvende inflatie. Het is belangrijk die inflatie onder controle te houden. De houding van de ECB is in dit opzicht wel erg bedenkelijk vandaag….Hoe kan je nu een economische toekomst bouwen met als enige objectief de inflatie te vermijden? Dan krijg je van die absurde reacties, nochtans komende van topmensen die de touwtjes van Europa in handen hebben,als die van Jean-Claude Trichet, ex-gouverneur van de ECB, waarbij hij de ondernemers oproept de salarissen van de werknemers niet teveel te verhogen gezien de huidige crisissituatie.
Het OBI moet gekoppeld zijn aan het Bruto Nationaal Product , dus aan de economische groei: stijgt de economische groei, dan volgt het OBI. Ook kleinere inkomens worden dan niet meer of minder dan hogere inkomens beinvloed door inflatie. Integendeel, inflatie wordt in feite draaglijker, vooral voor de kleinere inkomens, dank zei het OBI.

6. Het OBI? Wat een utopisch idee!

En dan? De afschaffing van de slavernij, de doodstraf, democratie, het stemrecht voor vrouwen… ooit was het allemaal utopie! Tot als…de utopie een noodzakelijkheid bleek te zijn voor de evoluerende maatschappij en dus gerealiseerd werd. Intussen is het wel duidelijk dat we nooit meer een arbeidsmarkt zullen hebben die vanuit de overheid gestuurd kan worden en waarop we allemaal als bezige bijtjes vrolijk kunnen zoemen.
Er zullen altijd maar minder arbeidskrachten nodig zijn voor de producten die we maken. Er is de spitstechnologie,er is informatica, er is robotica…En gelukkig maar: wat een bevrijding zou ik zeggen! Het is dan wel noodzakelijk om iedereen de garantie te geven van een OBI waarmee men aan zijn basisbehoeften kan voldoen. En willen we iets meer , willen we toch absoluut heel dringend die nieuwste flatscreen om toch maar niet onder te doen voor de buurman, dan gaan we werken.
Intussen waadt de schuldencrisis door Europa: Griekenland, Italië…België. Iedereen moet bezuinigen, besparen. Vreemd is het, benauwend ook, hoe Europa er de zweep oplegt en intussen haar burgers vergeet die meer en meer gebukt gaan onder de vele hardvochtige maatregelen.
De waarheid is nochtans eenvoudig: het gaat niet over meer of minder uitgeven, het gaat wel over rechtvaardig uitgeven. Dus ook hier is het OBI het enige volwaardige alternatief.

7. Het OBI? Onmogelijk te financieren!

Die vraag beantwoorden is inderdaad niet zo gemakkelijk. We zitten tot over onze oren in de schulden. Het enige wat ik kan doen is de verschillende standpunten die hier rond bestaan aan u voorleggen.
We kunnen, om te beginnen, alle bestaande sociale vorrzieningen in het OBI laten versmelten. (weg dus met werkloosheidsuitkeringen en andere sociale tussenkomsten, het OBI omvat het allemaal) Er moet ook streng opgetreden worden tegen de vele fiscale achterpoortjes van vooral heel grote bedrijven. Sommige economen pleiten ook voor een Flat Tax Andere economen vinden dan weer dat de de BTW flink naar omhoog moet, tot 100%, waardoor arbeid niet meer of in elk geval veel minder belast zou worden. En dan is er nog deze hypothese, best interessant ook: het universeel dividend waarmee het OBI gefinancierd wordt door geldcreatie. Dat biedt meteen ook de mogelijkheid het monopolie van de financiële instellingen te breken. Hervormen moeten we sowieso: ons systeem ligt compleet lam, er is geen geld meer. Dus waarom niet grondig hervormen en het OBI meteen invoeren?

8. Het OBI? Vadertje staat vindt van zichzelf dat hij zo al genereus genoeg is.

En ja hoor; de sommen die verpatst worden door de vele sociale administraties, zijn enorm. Maar gaat dat geld ook wel naar diegene die het nodig heeft? Er bestaan genoeg studies om te zeggen van niet. Dirk Debièvre van de universiteit van Antwerpen beweert alvast het tegendeel onze sociale zekerheid is allesbehalve sociaal en nog minder zeker Dat komt natuurlijk ook door het feit dat het model van redistributie steunt op een cultuur van statuut: wie ben je? werk je?… De herverdeling gebeurt dus niet echt rechtvaardig.
Het OBI daarentegen is voor iedereen gelijk,wat ook het onderlinge vertrouwen tussen de burgers zal herstellen. Trouwens, de vele sociale tussenkomsten die er nu zijn, daarvan geniet de ene wel, de de andere dan weer niet en zo vallen heel wat mensen toch telkens opnieuw uit de boot. Met het OBI wordt die onrechtvaardige onzekerheid uit de wereld geholpen.

9. Het OBI? Immigratie loopt dan nog meer uit de hand.

Met het OBI komen er nog meer vreemdelingen naar ons land. Bange blanke mannetjes (en vrouwtjes) als we zijn, zien we al hopen profiterende vreemdelingen op ons afkomen. Binnen deze redenering vergeten we dat het OBI gebonden is aan het burgerschap: als burger van een gemeenschap heb je recht op het OBI. Vreemdelingen die hier onterecht hun heil komen zoeken, krijgen het niet, anderen kunnen eventueel een gedeeltelijk OBI krijgen als ze zich integreren en erkend worden.
De welvaartstaat heeft zich vastgereden, als een op hol geslagen uitkeringsmachiene die finaal armoede importeerde om zich als apparaat te voeden. Dat leverde een paar honderdduizenden bijkomende migranten op die met een bescheiden uitkering, veel sociale pampers en nog meer paternalisme werden ontvangen, zonder kans op echt werk of op onderwijs, en met een integratiestructuur die we in zeven haasten aan het uitvinden zijn.De sociale uitgaven slorpen al meer dan de helft van alle overheidsinkomsten op, maar in de statistieken (en waarschijnlijk ook in het echt, maar anders dan in die statistieken) blijft de armoede fenomenaal stijgen. (bron: De zomer van 2007 komt nooit meer terug. Door Rolf Falter, historicus. DM 19/11/11)
Maar ideaal zou natuurlijk zijn dat alle landen een OBI invoeren. En nog idealer zou zijn dat Europa daar het voortouw inneemt. Maar waarom zou een klein landje als België de stap niet durven zetten om op die manier de eurocrisis en alle andere crisissen bij de horens te pakken en de wereld te tonen dat ‘ van alle volkeren de belgen de dappersten zijn….(Julius Caesar).

10. Het OBI? We zijn daar nog niet klaar voor!

Sommigen beweren dat we nog niet klaar zijn voor het OBI, dat we nog veel moeten veranderen alvorens eraan te beginnen. Maar, het OBI verandert (van)zelf grondig het systeem omdat het nieuwe dynamieken aanzwengelt in het gedrag van elk individu. Hierdoor kan de structuur van de maatschappij diepgaand veranderen, want het individu is nu eenmaal de basis van de maatschappij. Natuurlijk kan het OBI niet zomaar van de ene op de andere dag ingevoerd worden. Het moet progressief gebeuren. Maar ergens moeten we toch beginnen? Kinderen zijn de toekomst. Waarom niet beginnen met het OBI voor kinderen geboren in 2000? Hoe ik dat zie kunt u hier lezen.

Het wordt misschien tijd dat onze academici, filosofen, denkers, economen van de vele denktanken, die we rijk zijn politici en burgers de handen in elkaar slaan en van het onvoorwaardelijk basisinkomen het gespreksonderwerp van de dag maken.

Lambrecht Christina (17/11/11)