Een basisinkomen voor iedereen (2001)

Als je jong bent ben je leerplichtig. Onder TL-licht wordt je opgekweekt tot bruikbaar participant van de maatschappij. Zo wordt je voorspelbaar en een dienstbare knecht voor ieder die jou exploiteren wil. 

Niet voor niets worden de broedlampen zo lang op je gericht. Jij bent de toekomst en die moet je verdienen. In wetten is dat vastgelegd: Je bent werknemer en beschikbaar voor de arbeidsmarkt of je bent ondernemer en werkt uit winstoogmerk.

Heel wat jaren heb ik geprobeerd mij te schikken in deze realiteit. Het is mij nooit gelukt. Ik ben niet gemaakt om verschillende bazen te dienen; er is maar één Heer wiens wil ik volgen kan. Dan maar ondernemen al begrijpen velen mij verkeerd. Een ondernemer heeft een winstoogmerk en werkt dus louter voor de poen. Wanneer dat de reden van mijn onderneming was zou ik er allang mee zijn gestopt. Aan niemand kan ik dat vertellen want dan blazen bank en belastingman mijn verhaaltje zo weer uit.

 

 

Ik onderneem omdat ik iets ondernemen wil. Geld is slechts de brandstof en allerminst het doel. Wij stappen toch ook niet in de auto voor de benzine. We doen het om ergens heen te gaan. Een onderneming die louter voor zijn brandstof brandt gaat nergens heen, is doelloos en wellicht zelfs immoreel.

Naar mijn overtuiging holt iedere onderneming die louter draait voor de winst zichzelf uit. Steeds minder voegt ze waarde toe en steeds meer tracht ze haar klanten een rad voor ogen te draaien. Het rechtssysteem doet daar nog een schepje boven op. Alle mensen worden door haar gedwongen aan de windhandel mee te doen. Weigeren ze dat en verklaren ze zich 'niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt' dan wordt hen elk sociaal vangnet ontzegd.

Zo bouwen wij een loodzwaar en inefficiënt complex, gefundeerd op winstbejag, zeg maar lucht. De meest waardevolle economische factor, de mens, wordt daarbij intensief misbruikt. Hij wordt ervan weerhouden zijn eigen talenten te ontwikkelen en datgene te doen waartoe hij eigenlijk geroepen is.

Een paar effecten van het basisinkomen Mondigere werknemers Afschaffing van bureaucratie Werkgevers gaan beter luisteren Onzinnig werk wordt niet snel meer gedaan Mensen krijgen ruimte voor eigen keuzes en initiatief Mensen krijgen ruimte om de eigen talenten te ontplooien Mensen krijgen ruimte prioriteit te geven aan onderlinge zorg Mensen krijgen ruimte de eigen plannen te verwezenlijken Mensen krijgen ruimte rekening te houden met elkaar Managers die onderdrukken verdwijnen Leiders die inspireren staan op

Waarom is er een te kort aan programmeurs? Niet omdat er te weinig mensen zijn die kunnen programmeren. Maar eerder omdat er teveel wordt geprogrammeerd. De beschikbare capaciteit wordt nauwelijks ingepland om goede software te maken (die is schaars) maar wel om commerciële belangen te dienen. Ik maak me sterk dat programmeurs die kunnen programmeren wat ze willen veel meer samenwerken. Ze zitten dan niet in forten die zijn opgeworpen door hun baas. Ze leggen de verbinding tussen elkaar en optimaliseren de inzet van hun schaarse capaciteit.

 

 

Ik droom verder. Van een overheid die haar invloed niet meer aanwendt tot instandhouding van de strijd om macht en geld. Van een overheid die een systeem ontwerpt dat aan die strijd nu juist een einde maakt. Ik droom van regels en voorzieningen die individuele mensen de ruimte geven hun leven in te richten naar eigen zingeving en waardering. De economische waarden verliezen dan hun monopoly en er komt meer ruimte voor zorg, ecologie en wederkerigheid. De mens is geen homo economicus. hij is een voelend wezen dat het meeste geeft om harmonie en waardering van zijn naasten.

Geef alle mensen een inkomen ongeacht wat ze verdienen en wat ze doen. Laat dat zo hoog zijn dat je er net van rond kunt komen. Laat het zo laag zijn dat je veel dingen samen moet doen en delen. Voor de mensen die desondanks geen balans kunnen brengen in hun leven zijn er bottom-line voorzieningen voor basisbehoeften en hygiëne. Grote delen van de bureaucratie worden overbodig. Misschien is zo'n regeling zelfs budget neutraal.

Een basisinkomen zou zo velen bevrijden uit de ketens. Zonder angst mogen zij kritisch zijn ten opzichte van hun bezigheden, omgeving en relaties. Mensen stappen gewoon op als het niet bevalt en ze beginnen te ondernemen wat ze graag doen. Sommigen verdienen er geld mee. Dat is niet erg. Anderen verdienen niet veel. Dat is ook niet erg. Voor iedereen is er in ieder geval nèt genoeg en ieder kan zijn tijd besteden op de manier die hijzelf het meest waardeert.

Rotterdam, 12 april 2001