Regel 1: minder regels - onvoorwaardelijk Basisinkomen

Ze staan me nog op het netvlies: de verkiezingsslogans van de VVD. IJzersterk, omdat ze zo goed blijven hangen en vooral omdat je er bijna niet tegen kan zijn.Voortaan voor iedereen die straf verdient: straf en nog mooier: Regel 1: minder regels, wie kan daar nou tegen zijn? Natuurlijk is het de invulling van deze kreten die ter discussie gesteld worden en inmiddels de uitvoering ervan… Ik wil hier geen artikel schrijven over de dol-dwaze plannen van Fred Teeven, die worden al genoeg verfoeid. Maar ik wil wel een blik werpen op de kern van het liberalisme, verwoord in de slogan: Regel 1: minder regels.

Vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid in plaats van wantrouwen en geldverspilling

Regel 1 is helaas jammerlijk ver weg te zoeken… Ik werd er onlangs weer aan herinnerd toen ik las dat ombudsman Alex Brenninkmeijer in zijn jaarlijkse Ombudslezing aangaf dat burgers van de veel voorgelegde problemen het meeste last hebben van de bureaucratie. Ook is de overheid te complex en mist zij empathie (nrc, 20 maart 2013). Tekenend ook, dat in deze tijden dát als grootste probleem wordt ervaren! Brenninkmeijer concludeert in zijn jaarverslag dat de overheid vertrouwen mist in de burger die zich in de meeste gevallen aan de wet houdt uit fatsoen, in plaats daarvan richt ze zich te veel op controleren en straffen die dubieus zijn omdat bijvoorbeeld:

Het niet volledig, niet juist of in het geheel niet voldoen aan administratieve verplichtingen onder fraude valt en er steeds vaker op grond van de wet geen nadere afweging voor overheidsorganisaties mogelijk meer is. De bijzondere omstandigheden van het geval tellen niet meer mee. (…) Veel burgers komen daardoor in grote problemen. (Brenninkmeijer, 2013).

Zeker nu, zou ik zeggen.

Kan dat niet anders?
Natuurlijk wel! Het is geen direct voorstel van onze ombudsman, maar een onvoorwaardelijk basisinkomen (OBi) zou pas echt tegemoet komen aan regel 1 en bovendien deze zorgen van de ombudsman wegnemen. Minder regels omdat álle burgers door een OBi voorzien worden van hun bestaanszekerheid, het gigantische en ondoorzichtige controleapparaat kan dan worden opgeheven. De overheid wordt weer doeltreffend, simpel en heel stuk goedkoper . En misschien het belangrijkste: burgers zullen zich door deze eenvoud en basiszekerheid weer serieus genomen en gesteund voelen door de overheid in plaats van miskend en onbegrepen. Vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid in plaats van wantrouwen en achter de feiten blijven aanlopen van de slimmerikken (of profiteurs?) die wegkomen door de mazen van de ondoorgrondelijke wettenberg. Fraude heeft ‘onverantwoorde’ omvang lees ik deze week op de voorpagina in het NRC (25-06). Het gaat om miljarden (!) en een werkgroep van ambtenaren, politiemensen, wetenschappers, en advocaten bereid nu een systematischer aanpak voor. Tja, een begrijpelijke reactie… maar iedereen weet dat fraude uitbannen een illusie is. Waarom moeilijk doen, geld en energie verspillen als het makkelijk kan?

Met een OBi zijn de burgers vanzelf veel vrijer én verantwoordelijker voor hun eigen leven. Iedereen kan zich gezien voelen in zijn/haar mens-zijn (ook de 1,2 miljoen mensen die leven in armoede SCP, 2012). De overheid de schuld geven van je hachelijke situatie zit er dan in ieder geval niet meer in. Er zijn geen verplichtingen, slechts meer mogelijkheden om jezelf te ontplooien of nuttig te maken.

Conclusie:
De overheid zou zich met een OBi richtten op de welwillenden, meer goed gedrag belonen ipv slecht gedrag bestraffen. Dat is behalve veel aangenamer voor iedereen ook veel effectiever… Verschil zal er altijd zijn, gelukkig maar! Dat verschil mag en moet ook verschillend beloond worden. Dat blijft ook met een OBi het geval. Maar iedereen verdient wel een veilige basis en die is er nu veel te weinig, al is dat niet altijd even zichtbaar voor iedereen.

De armoede, werkeloosheid en hoeveelheid uitkeringen stijgen momenteel maar door, de AOW komt steeds verder onder druk. Momenteel is er geen uitzicht op verbetering. Tenzij… we het OBi een kans geven door Europees onderzoek naar de invoering ervan. Daarvoor zijn wel een miljoen handtekeningen nodig. Help je mee? Teken hier: