Armoede en ongelijkheid
De situatie van extreme armoede, zoals die zich voordoet in ontwikkelingslanden, en die meestal gepaard gaat met de afwezigheid van democratie en de schending van de meest fundamentele rechten, raakt nu ook een groot deel van de bevolking uit de zogezegde “ontwikkelde westerse wereld” : ook daar leven meer en meer mensen in extreme armoede en worden de elementaire mensenrechten met de voeten getreden.
De analyse van deze Europese situatie, zoals voorgesteld door Gilda Farell, voorzitster van de afdeling” sociale cohesie, onderzoek en anticipatie” van de Raad van Europa, en voorzitster van dit congres, was pijnlijk: het Europese continent wordt getroffen door groeiende armoede, het verslechteren van de levensvoorwaarden en de daaruit voortkomende sociale conflicten.
De economische ongelijkheid slaat op dit ogenblik overal even hard toe.
De economische en financiële crisis hebben tot gevolg dat duizenden arbeidsplaatsen verdwijnen, dat er ook meer en meer mensen zijn die, hoewel ze nog werk hebben, toch in de armoedespiraal terecht komen. Dit heeft dan weer sociale spanningen en, helaas ook meer en meer xenofobie tot gevolg.
Toch kan de financiële en economische crisis ook een interessante kans bieden om het huidige sociale en economische systeem te herbekijken: het totale beeld van armoede in de moderne samenleving is namelijk nooit enkel een kwestie geweest van gebrek aan rijkdom!
Het wordt dus hoogdringend tijd om op een heel andere wijze over armoede te spreken. Dit was dan ook het objectief van dit congres.
We hebben ons daarom vragen gesteld over wat het betekent om in waardigheid in de XXIste eeuw te leven. We hebben ons gebogen over de basisprincipes van de mensenrechten:
- universaliteit als onuitwisbaar objectief voor een leven in waardigheid;
- ondeelbaarheid als organisatiemethode in het politieke proces;
- integriteit – als voorwaarde in de toepassing van de rechten- als reslutaat
We hebben ons ook de volgende vraag gesteld: is het verboden vandaag om over de toekomst van de sociale rechtvaardigheid te dromen? En meer nog, is het simpelweg verboden om van morgen te dromen? Deze denkbeeldige grenzen hebben namelijk negatieve gevoelens ten opzichte van de toekomst tot gevolg en remmen ons af in ons streven naar het welzijn voor iedereen. Hoe kunnen we de positieve energie rond bepaalde gemeenschapsprojecten catalyseren wanneer er geen visie of vertrouwen is in de toekomst? Om hierop te antwoorden hebben we alternatieve en prospectieve wegen bewandeld, twee essentiële beleidsaspecten die uit het politieke discours schijnen verdwenen te zijn.
We hebben concepten zoals het algemeen welzijn onderzocht, maar ook de sociale verantwoordelijkheden bekeken, de fiscale progressiviteit, het niet-verspillen (degrowth), de niet stigmatiserende ingrepen, het Onvoorwaardelijk Basisinkomen enzovoort, uitgediept.
Rekening houden met al deze (en nog zoveel meer) elementen is een absolute vereiste om opnieuw een gemeenschappelijke toekomst uit te bouwen, zonder geweld en zonder sociale verdeeldheid.
We zijn ervan overtuigd dat er nieuwe politieke keuzes moeten gemaakt worden. Keuzes die niet langer leiden tot armoede en precarisatie van meer en meer mensen, terwijl de rijkdom zich concentreert bij kleine elites met een te grote invloedsmacht.
Ook werd er beklemtoond dat mensen, wanneer ze kwetsbaar worden door een bepaalde situatie, niet in hokjes mogen geduwd worden of bekeken worden in termen van sociale kosten. Welke vooruitzichten heeft een maatschappij waarin de mens gestigmatiseerd wordt met als voorwendsel dat hij of zij teveel kost aan de gemeenschap? Wat voor een maatschappij is het wanneer we mensen hun rechten ontnemen en een domper zetten op hun hoop en verlangens, terwijl elders, in diezelfde maatschappij, ongelooflijk veel natuurlijke hulpbronnen verspild worden?
Durven te erkennen dat deze situatie de samenleving bedreigt, betekent ook het herdefiniëren van objectieven binnen politieke acties rond duidelijke principes.
Dat kan gaan over:
- progressiviteit: met als objectief de ongelijkheid te verminderen in alle aspecten van het leven in gemeenschap.
- niet stigmatiserend: door ervoor te zorgen dat de integriteit en de waardigheid van een persoon niet verengd worden tot één of meerdere verlagende en beperkende categoriën waardoor de betreffen persoon in een neerwaartse spiraal wordt geduwd.
- het maken, de erkenning, de verdeling en het bewaren van het gemeengoed stimuleren
- het publiek opnieuw duidelijk bewust maken van de universaliteit van de menselijke waardigheid
We kunnen en we zijn het verplicht om het nog beter te doen in de strijd tegen de armoede en de ongelijkheid, zowel voor onszelf vandaag alsook voor de toekomstige generaties!
Dat betekent niet dat we moeten medelijden hebben met de zwaksten, noch dat we op de sociale spanningen moeten reageren door een deel van de bevolking te criminaliseren of ze tot slachtoffers te herleiden.
Dat betekent dat we naar de toekomst moeten kijken van onze gemeenschappen en de noodzakelijkheid moeten durven onder ogen zien om van de menselijke waardigheid opnieuw een prioriteit te maken in Europa. Dat betekent dat we grenzen, afstanden en onrechtvaardigheden die het leven in waardigheid ondermijnen, moeten afbouwen-afbreken! om te voorkomen dat verwoesting en gewelddadigheid oplosbaar worden.
Het betekent vooral, dat in een Europa met zovele goede waarden, zulke veranderingen nog mogelijk zijn!
Vrij aangepast uit de openingsrede van Gilda Farell : voorzitster van de afdeling” sociale cohesie, onderzoek en anticipatie” van de Raad van Europa, en voorzitster van dit congres. Zie het video verslag hieronder voor haar speech van de 2e to 8e minuut.
Op dit congres hebben talrijke interessante sprekers ons laten delen in hun dromen, verwachtingen, ondernomen acties… Vooral Guy Standing was bij de voorstanders van een onvoorwaardelijk Basisinkomen de favoriet. Hij is ook te zin in onderstaande video.
De rest van dit verslag van Christina Lambrecht is te lezen op de website van onze zuiderburen http://basicincome.be/nl/straatsburg-conferentie-armoede-en-ongelijkheid/