Een simpele vraag, maar ik (Iwanjka red.) voel me geroepen een wat uitgebreid antwoord te geven. Iets als basisinkomen moet je namelijk altijd bezien in de context van een breder ‘herontwerp’. Ik verwacht dat in januari een 1e versie va Deniesa’s Manifest gereed is, daar staat dan het complete samenhangende verhaal in… voor nu:
De gangbare uitleg van basisinkomen is dat de ‘community’ (of staat) ervoor zorgt dat iedereen bv 800 euro per maand te spenderen heeft. En dat je daar boven op kunt bijverdienen. In plaats van ‘staat’ kan dit ook geregeld worden door mensen in hun eigen ‘habitats’ (wijken, steden). Deniesa pleit voor een zo dun mogelijke centrale overheid met een zo dun mogelijke ‘nationale’ geldstroom (itt tot wat er nu in Nederland gebeurt).
Liefst gecombineerd met het afschaffen van zo’n beetje de hele belastingenjungle en sociale diensten, wajongs, pensioenen, waos’s, hypotheekrente aftrek, etc zoals we nu hebben. Uiteraard kun je zelf sparen voor je oude dag, dat is ieders recht.
Dat alleen al zou waarschijnlijk financieel uitkunnen (als je de miljarden die naar hypotheeksubsidie gaat optelt en deelt door aantal inwoners kom je al aardig in de richting van die 800 euro). Helemaal als je de kosten van al die instanties en ook meeneemt dan red je het wel. Denk ook aan al die herkeuringen, stress, etc.
En het maakt dat al die mensen die zich ophouden in allerlei uitkeringen en er niet meer uitdurven (en dat zijn er tienduizenden) mogelijk weer gaan bewegen. Werken. Iets doen. Weer gaan leven?
Een enorme versimpeling en we hoeven ons niet meer druk te maken over zwart werken, want dat bestaat dan niet meer (inkomstenbelasting schaffen we af). De overheid kan zo 50% dunner. Dus überhaupt veel minder belastinginkomsten nodig.
En alleen op een paar dingen gaan heffen (zeg drie), onder andere belasten van dingen die je niet wilt: verbruik aarde / vervuiling, misdaad en misschien een soort vlaktax (of hoe heet dat: iedereen eenzelfde deel). Over dat laatste: stel dat we een hele dunne overheid hebben, dan is het niet meer zo relevant belasting naar draagkracht, een percentage of een vast bedrag. Waarom hebben we zo’n duren overheid gemaakt dat gaat 70% (direct of indirect) in de pot van de ‘gezamenlijke behoefte’ verdwijnt? Stel dat die overheid 10x zo goedkoop wordt, dan wordt de manier hoe we belasting heffen een stuk minder belangrijk, omdat het niet meer zo’n grote component in je inkomen is. En 10x goedkoper maken is echt niet onmogelijk als het lijkt… maar dan moeten we wel de huidige economische paradigma’s overboord zetten en lering trekken uit wat er in de opensource wereld gebeurt… dat kunnen we op brede schaal toepassen. Open economie maken…
Tegenstanders van een basisinkomen stellen dat ze niet geloven dat mensen uit zichzelf niet gaan werken, als ze die -zeg- 800 euro per maand krijgen. Maar bedenk dat elke euro die je extra verdient, dat je die mag houden, itt tot veel (ingewikkelde) regelingen nu, waardoor gaan werken geen zin heeft (lees ook de recente berichtgeving over herziening van uitkeringstelsels in Engeland).
Een ander heel belangrijk concept is dat mensen vrij worden om te bewegen. Ben je je baas zat, dan zeg je je baan op. Heb je het gevoel dat je overbodig bent in je werk? Dan ga je wat anders doen. Dat levert een enorme efficiëntie. Ik heb 10 jaar bij de banken gewerkt. Minsten 5 uit 10 mensen doen onzinnige dingen. Zelf gecreëerd werk, om baan en zekerheid maar te behouden. Hetzelfde bij de overheid. Hierdoor dijen organisaties steeds verder uit (uitdijsyndroom). Kwestie van het onderliggende economie-staat model en evolutie.
Met iets als een basisinkomen gaan mensen zinnige dingen doen. Bijkomend gevolg: veel minder ziekteverzuim, mensen in burnout, etc. Vraag en aanbod mechanisme blijft werken omdat voor dingen die niemand wil geen afnemers zijn, en je dus niet kunt bijverdienen.
In Deniesa’s Manifest, de website waar ik naar verwees, gaat het nog wat verder: schaf vaste contracten af. Bekend met het Peter Principle? “Managers get promoted to their level of incompetence ” (en daar blijven ze zitten tot hun pensioen). Kortom redelijk plausibel is dat 95% van de managers op een plaats zit waar ze niet functioneren. Zelf ongelukkig worden, maar belangrijker: het schip dat ze besturen (een afdeling, bedrijf) het moeras in sturen. Elke manager stuurt zeg 10 mensen aan. Gevolg: zeg 80% van de werknemers ‘lijdt’ onder mismanagement, slechte bazen, slechte leiders. Deze organisaties leveren diensten aan de ‘burgers’ (belastingdienst, uwv’s, banken, etc). Gevolg: slechte dienstverlening, enorme verkwisting van geld, mensen en kapitaal.
Door afschaffen van vaste contracten ontstaat ‘organisational renewal’. Deze flow is noodzakelijk om de boel vers en scherp te houden. En energiek.
Maar dan zijn we er nog niet. Zo lang mensen verplichtingen aangaan die (veel) groter zijn dan een basisinkomen, zit alles nog steeds moervast. Blijft angst en verklitting van organisaties bestaan. Niemand durft meer te bewegen. Ergo: verplichtingen aan gaan van meer dan zeg een half basisinkomen of bijstand (daarvoor geldt hetzelfde): niet meer doen. Dus exit -grootste gedeelte van- de hypotheken. Dit wordt in het manifest ‘de omgekeerde Maslow pyramide’ genoemd (die verplichtingen wereld waar we ingeschoten zijn).
Dan worden mensen pas echt vrij. De bijstand voor nu is een nep vangnet. Waarom? Omdat honderdduizenden mensen hypotheken hebben die ze daarmee niet kunnen betalen. En de WW een wassen neus is (na 1 jaar oid ben je aan de beurt, dan wacht de executeur van de bank).
Terug naar het basisinkomen. De eerste gedachte is om dit met ‘geld’ te doen. Ik begin zelf het gevoel te krijgen dat dat niet slim is. Met een bijstand kun je in dit land geen woning huren (meer). Dus die bijstand brengt niet waar die voor bedoeld is: invullen van basislevensbehoefte. Beter lijkt bijvoorbeeld 90% in nature te doen: we regelen (basis) onderdak voor jou / je gezin, eten, scholing en zorg. En je krijgt zeg 100 euro per maand voor ‘vrije besteding’. Dan neemt de hoeveelheid misbruik wellicht enorm af. Maar die basisdingen zijn echt basis. Niet per se fijn. Wil je meer? Dan ga je maar werken. Tot je een huis kunt kopen, of huren etc.
En de benodigde woningen? Die kunnen we wellicht maken op grond van de staat (ons allemaal), met inzet van werkelozen, met het gebruik van materialen van eigen bodem (hout?). Dan ontstaan dus ‘gratis’ woningen. Kost ons niet extra om ze te maken. Kunnen we mooi gebruiken om de kosten van de bijstand te verlagen door in nature mensen te steunen. Kost niets, levert een enorme berg geld op. Een een oplossing voor de ‘huisvestings’problematiek…
Maar goed, dit zijn allemaal overpeinzingen. Het ontwerp is in de maak. Komend jaar gaan we in een Dniesa festivalreeks met mensen die dat willen de puzzel completeren… alle inbreng is welkom!
Bron: http://www.deniesa.nl/2010/11/12/over-het-basisinkomen-nav-post-op-vrijspreker-nl/