Op veel bijeenkomsten, waar ik met mensen over de onderwerpen in dit essay sprak, kwam de suggestie op om het idee van de individuele inkomensverzekering op basisniveau uit te breiden naar een basisinkomen voor elke burger. Dat verraste me enorm.
In de jaren tachtig reisde ik als medewerker van het wetenschappelijk bureau van de PPR stad en land af met een vurig pleidooi voor de invoering van een basisinkomen. Er was in die tijd van hoge werkloosheid en stijgende arbeidsproductiviteit veel belangstelling voor het idee. Het zou het voor mensen mogelijk maken, korter te werken, onbetaald werk te doen, zich in te zetten voor anderen en zich verder te ontplooien zonder dat ze daardoor financieel onmiddellijk in de problemen zouden raken. Het zou veel bureaucratische rompslomp en overbodige betutteling van wie nu een uitkering geniet overbodig maken. Het zou werknemers onafhankelijker maken van hun werkgevers en zo indirect bijdragen aan verbetering van arbeidsomstandigheden, democratisering van arbeidsverhoudingen en een betere beloning van onaantrekkelijk en laag-gewaardeerd werk.
Dat klonk allemaal niet verkeerd. Maar bezwaren waren er ook legio. De betaalbaarheid van een dergelijk systeem vormde in de meeste discussies vaak wel het grootste bezwaar: Om iedereen in Nederland van een basisinkomen te voorzien zou een gigantische herschikking van het nationaal inkomen nodig zijn, een herverdelingsoperatie op ongekende schaal. Een dergelijke exercitie is alleen denkbaar als er groot maatschappelijk draagvlak voor is. Dat draagvlak was er niet. Hoewel er in de politiek, maar ook bij werknemers en werkgevers in de jaren tachtig wel degelijk in positieve zin over de invoering van een basisinkomen werd nagedacht speelde op de achtergrond bij velen toch ook altijd de morele opvatting dat je van burgers mag verwachten dat er voor het verkrijgen van een inkomen een tegenprestatie wordt verwacht. Het basisinkomen zou elke stimulans om je , al of niet betaald, voor de samenleving in te zetten ondermijnen.
Ik heb altijd gedacht dat dit laatste wel mee zou vallen. Ook nu doen miljoenen mensen werk voor de samenleving zonder dat ze daarvoor betaald worden. Ja, het minder aantrekkelijke werk zal minder gemakkelijk worden gedaan, maar de vraag is of dit erg is: het zal in elk geval een stimulans zijn om dit werk aantrekkelijker te maken en beter te betalen, omdat je er anders niemand voor vindt. Het probleem van de betaalbaarheid is wat mij betreft veel serieuzer.
Het idee van een basisinkomen is in de jaren negentig even plotseling weer van de politieke agenda verdwenen als het er eerder op was verschenen. De crisis raakte op de achtergrond, de werkgelegenheid trok aan, er waren minder mensen aangewezen op een uitkering.
Het is opvallend hoe het idee, nu we weer terug in een recessie zijn, opnieuw herleeft. Het past goed bij het ideaal van een ontspannen samenleving. Maar om daar te komen moeten er eerst nog heel veel andere stappen worden gezet. Er zijn teveel andere maatregelen die nu eerst urgenter zijn. Voor nu kies ik voor een systeem dat ertoe leidt dat iedereen – ongeacht of iemand een vast contract heeft of niet – zich verzekerd weet van een fatsoenlijk inkomen als er tijdelijk geen werk is. Wat overeind blijft uit de discussie over het basisinkomen, is de gedachte om het sociale zekerheidssysteem los te koppelen van de werkgever-werknemer relatie. En een toename van de zekerheid voor allen.
Auteur: Bram van Ojik, september 2013
Bron: http://tweedekamer.groenlinks.nl/files/Bram%20van%20Ojik%20Kiezen%20om%20te%20delen.pdf
Zorg ervoor dat de discussie over basisinkomen weer midden in de participatiesamenleving komt te staan! Teken nu het Europese Burgerinitiatief voor Onvoorwaardelijk Basisinkomen om deze op gang te brengen! http://sign.basicincome2013.eu
Op 26 september 2013 10:14 schreef <bas[a]baseickhout.eu>:
Ja, ik heb getekend. Niet omdat ik direct voor het invoeren van een
basisinkomen op EU-niveau ben. Maar zeker wel om dit debat verder in het
‘mainstream’-debat te krijgen. Dit initiatief streeft dat duidelijk na
en dat ondersteun ik van harte.Groet! Bas (lijsttrekker GroenLinks EU)
Bram van Ojik Kiezen om te delen
Lees ook:
GroenLinks slaat linksaf
Van Ojik breekt met lijn-Halsema… GroenLinks wil bredere verzorgingsstaat… ‘Tijd dat links weer idealen heeft’…
http://www.joop.nl/politiek/detail/browse/6/artikel/23078_groenlinks_slaat_linksaf/