In het boek Easycratie van Aslander en Witteveen (2010) komt een stuk voor over de Bernard Lietaer. De Belgische econoom Bernard Lietaer is veelvuldig afgeschilderd als doemdenker, als onheilsprofeet, nadat hij tien jaar geleden al de huidige financiële crisis voorspelde. Lietaer verbaast zich erover dat zoveel mensen ontzettend veel tijd besteden aan het verkrijgen of uitgeven van geld, maar dat bijna niemand stilstaat bij de vraag: ‘Geld, wat is dat eigenlijk?’ Lietaer staat daar wél bij stil en schrijft er een heel boek over. Op verbluffende wijze en in begrijpelijke taal ontrafelt hij de wereld van geld en het geldsysteem. zelfs bankiers, economen en financieel experts vinden in dit boek veel nieuwe kennis en inzichten. Lietaer concludeert dat het huidige geldsysteem weliswaar zeer efficiënt is, maar ook zeer fragiel. En fundamenteel instabiel. De financiële crisis is geen tijdelijk probleem, maar een structureel probleem, aldus Lietaer, omdat het geldsysteem al eeuwen geleden door de mens is ontworpen, in een tijd die anders was dan de huidige tijd. De informatierevolutie, maar ook de verouderingsgolf en de klimaatverandering zorgen voor een nieuwe maatschappelijke infrastructuur waar het oude ontwerp niet goed meer bij aansluit.
Een pessimist, dat is Lietaer zeker. Maar hij is geen charlatan. Zijn visies en aanbevelingen zijn niet overal even geliefd, maar zijn kennis is onomstreden. Lietaer staat bekend als een van’s werelds grootste kenners van financiële en monetaire zaken. Zijn CV is indrukwekkend, vooral in de breedte, want beroepshalve bekeek Lietaer de financiële wereld van alle kanten: wetenschap, politiek, consultant, centrale bank, handelsbank en elektronisch geldverkeer.
Bij de Belgische Centrale Bank was hij verantwoordelijk voor de invoering van de ecu. In deze periode was hij tevens directeur van het Belgisch elektronisch betalingssysteem. Als consultant adviseerde hij vele multinationals over valutavraagstukken en in de jaren tachtig hielp hij diverse ZuidAmerikaanse overheden met het overwinnen van de monetaire crisis waarin ze waren beland. Ook deze crises had hij overigens al jaren van tevoren voorspeld.
Lietaer was ook oprichter van valutabeleggingsfonds Gaiacorp. Business Week riep Lietaer in 1992 uit tot’s werelds beste valutahandelaar. Op zijn academische conduitestaat prijken professoraten aan de universiteiten van Leuven, Colorado en Berkeley.
Rente is de gevaarlijke angel in het geldsysteem, zo betoogt Lietaer. Het geld is geen waardevrij ruilmiddel, zoals de economieboeken vertellen. Het monetair systeem is zo ontworpen, dat het als onbedoeld bij effect bepaald economisch gedrag veroorzaakt. Het werkt concurrentie en kortetermijndenken in de hand, het dwingt tot voortdurende economische groei en het onderwaardeert de taken die cruciaal zijn om een samenleving in stand te houden, zoals zorg en onderwijs. Door geld uit te lenen, creëren banken geld. Maar het geleende geld moet worden terugbetaald met rente. Dat rentebedrag creëert de bank niet. Dat moet de geldlener zien te bemachtigen, ten koste van anderen. En zo ontstaat een vliegwieleffect van concurrentie en geforceerde economische groei. Met onder andere voedseltekorten en werkloosheid als onvermijdelijke economische gevolgen. Volgens Lietaer zijn dit kunstmatige tekorten. ‘Er is meer dan genoeg voedsel en werk voor iedereen. Er is alleen schaarste aan geld.’
Het rentedragende geld staat ook haaks op een duurzame economie. Investeringen en bedrijfsbeslissingen worden continu afgewogen tegen de
rentevoet. Dat leidt steeds tot kortetermijnpolitiek. Als kapitaal sneller groeit dan dat bomen groeien, wordt het bos vandaag gekapt, om de houtopbrengst te beleggen. Nuttige langetermijninvesteringen worden ernstig benadeeld door het verschijnsel rente. Bedrijven moeten vandaag winst maken. Wie investeert in de toekomst, derft rente-inkomsten in het heden. In het huidige monetaire systeem zouden nooit kathedralen worden gebouwd, stelt Lietaer. Dat waren investeringen van vele decennia.
Lietaer heeft niet alleen kritiek, hij suggereert ook oplossingen. Complementaire geldsystemen naast het huidige geldsysteem kunnen een heel nuttige bijdrage vormen om een deel van de problemen op te lossen. Complementaire valuta zijn gebaseerd op ruilhandel. De rente is nul. Of nog beter: ze hebben een negatieve rente, om de omloop te stimuleren. Het huidige monetaire systeem is een monocultuur. Een systeem dat het contact met de werkelijkheid verloren heeft. Dagelijks wisselt bijna 3000 miljard dollar van eigenaar. Daarvan gaat maar liefst 98 procent om in speculaties, geld dat niet wordt gebruikt voor betaling van goederen of diensten. Complementaire valuta bieden meer diversiteit in deze monocultuur, bieden meer contact met de fysieke wereld en fungeren als buffer voor de hevige schommelingen in het monetaire systeem. Deze complementaire valuta passen zeer goed in de gereedschapskist van de easycratie, zoals u in hoofdstuk 7 zult zien.
Boek: Future of Money. Creating New Wealth, Work and a Wiser World
Auteur: Bernard Lietaer (1999)
Nederlandse versie: http://aardnoot.nl/index.php?title=Bestand:Lietaer_Het_geld_van_de_toekomst_origineel.pdf&limit=250
Bron: blz 33,34,35 uit Easycratie: De toekomst van werken en organiseren (Martijn Aslander en Erwin Witteveen) overgenomen met toestemming van @resourcerer
Recentie van het boek door Frankwatching: http://www.frankwatching.com/archive/2010/08/23/nieuw-verschenen-boek-easycratie-het-gemak-dient-de-mens-en-de-maatschappij/
Gerelateerd
In het boek Easycratie van Aslander en Witteveen (2010) komt een stuk voor over de Bernard Lietaer. De Belgische econoom Bernard Lietaer is veelvuldig afgeschilderd als doemdenker, als onheilsprofeet, nadat hij tien jaar geleden al de huidige financiële crisis voorspelde. Lietaer verbaast zich erover dat zoveel mensen ontzettend veel tijd besteden aan het verkrijgen of uitgeven van geld, maar dat bijna niemand stilstaat bij de vraag: ‘Geld, wat is dat eigenlijk?’ Lietaer staat daar wél bij stil en schrijft er een heel boek over. Op verbluffende wijze en in begrijpelijke taal ontrafelt hij de wereld van geld en het geldsysteem. zelfs bankiers, economen en financieel experts vinden in dit boek veel nieuwe kennis en inzichten. Lietaer concludeert dat het huidige geldsysteem weliswaar zeer efficiënt is, maar ook zeer fragiel. En fundamenteel instabiel. De financiële crisis is geen tijdelijk probleem, maar een structureel probleem, aldus Lietaer, omdat het geldsysteem al eeuwen geleden door de mens is ontworpen, in een tijd die anders was dan de huidige tijd. De informatierevolutie, maar ook de verouderingsgolf en de klimaatverandering zorgen voor een nieuwe maatschappelijke infrastructuur waar het oude ontwerp niet goed meer bij aansluit.