Barrières voor Basisinkomen eerder politiek dan economisch

univgent

In deze paper wordt het idee van het BI in zijn normatieve en economische aspecten bekeken. Het is een masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master of Science in de Algemene Economie door Mike Janssens.

Een BI houdt een universele en institutionele visie in over de rol van de welvaartstaat. Het breekt daarmee radicaal met de residuele en selectieve visie op de welvaartstaat dat vandaag zo dominant is. Een BI kan worden gerechtvaardigd en bekritiseerd vanuit diverse filosofische uitgangspunten. Duidelijk is dat de normatieve en economische discussie, over het BI en herverdeling in het algemeen, onlosmakelijk met elkaar
verbonden zijn. Een voorzichtige vaststelling is dat de grootste barrières voor een BI eerder van politieke dan economische aard zullen zijn.

Het besproken optimale belastingmodel van Atkinson geeft een intuïtief beeld op de kwesties van efficiëntie en billijkheid. Het toont aan dat de keuze voor een optimale belasting sterk afhankelijk is van verschillende gekozen parameters, en dan voornamelijk van de voorkeur van herverdeling en de arbeidsaanbodselasticiteit. Daarbij komt nog dat de veronderstellingen van het model en voornamelijk de manier waarop het arbeidsaanbod gemodelleerd is sterk de mogelijke uitkomsten bepalen. De besproken empirische onderzoeken toonden aan dat een negatieve impact op herverdeling en het arbeidsaanbod redelijk beperkt bleven. Met name de disincentives op het arbeidsaanbod blijken niet van die orde dat  een onvoorwaardelijk BI economisch onhaalbaar zou zijn. Het impliciete hoge marginaal belastingtarief op uitkeringsgerechtigden kan dankzij een BI dramatisch naar omlaag en bestrijd zo effectief de werkloosheidsval. Daartegenover staat een mogelijk hoger gemiddeld belastingtarief op alle inkomens.

Een onmiddellijke implementatie van een puur BI zou naar alle waarschijnlijkheid een te grote economische schok teweegbrengen. Een geleidelijke transitie, waar een partieel BI en een gedeelte van de voorwaardelijke systemen naast elkaar blijven bestaan, zal een overgang meer realistisch en politiek haalbaar maken. Het laat daarbij ook toe de kosten gaandeweg te controleren. Belangrijk is dat een implementatie van een BI niet op zichzelf kan staan maar plaats moet vinden binnen het kader van een omvangrijke hervorming op verschillende vlakken. Een effectief migratiebeleid en de regulering van de huurmarkt zijn hiervan enkele voorbeelden.

In deze paper wordt enkel gekeken naar de mogelijke impact van een BI in België, gefinancierd door een lineaire belasting op arbeid. Dit sluit het gebruik van een gradueel belastingstelsel niet uit. Er zijn evenwel talloze andere scenario’s denkbaar om een BI op supranationaal niveau te organiseren en te financieren via andere vormen van belastingen. Een BI kan bijvoorbeeld een rol spelen in de roep naar een meer sociaal en solidair Europa om een Europees sociaal vangnet te creëren.

Er bestaat een significant gebrek aan grondige en diepgaande empirische studies in België. Het kan zeker interessant zijn verder empirisch onderzoek te doen naar de mogelijke effecten van een BI in België en andere Europese landen. Het Europees burgerinitiatief dat op korte-termijn het doel heeft dergelijk onderzoek te doen in de gehele Europese Unie kan handig zijn om deze kloof op te vullen.

Microsimulatiemodel kunnen een goede bijdrage leveren maar een goed doordacht en omvangrijk natuurlijk experiment is in staat zowel de economische als de sociale aspecten te onderzoeken.
Impliciet wordt verondersteld dat een BI paste bij welvarende industriële landen. Het zou echter verkeerd zijn een BI niet te overwegen als onderdeel van het sociaal beleid in ontwikkelingslanden. Hierbij mag men niet vergeten dat bijvoorbeeld in België al enorm veel sociale voorzieningen zijn opgebouwd die complementair kunnen zijn aan het BI. Het mag daarom niet zomaar beschouwt worden als een substituut voor goede instituties en sociale wetgeving.

Hieronder de hele paper
Bron: http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/164/811/RUG01-002164811_2014_0001_AC.pdf
RUG01-002164811_2014_0001_AC