Niets minder dan een quantumsprong is nodig
Paul Prikken treft in zijn column “Kennislander wordt sukkelaar” in de krant van zaterdag het wezenlijke punt van de huidige impasse in politiek en economie. Onze arbeidskosten prijzen ons uit de internationale markt, zij zijn namelijk veel (!) te hoog. Het is echter niet zozeer de krijtgestreepte driedelig grijze manager die hiervoor aansprakelijk is, nee het is de wijze waarop wij ons (economisch) systeem hebben ingericht. Die vermaledijde manager, is immers niet zozeer op zijn eigen voordeel uit, maar hij is een dienaar van het bedrijf waar hij werkt en dat bedrijf, die multinational, “moet winst maken”. Dat moet hij niet alleen voor zijn aandeelhouders (misschien ook krijtgestreept ….), maar ook om zelf te overleven in de wereldwijde strijd om de winst.
Waarom gaat die multinational naar India met zijn outsourcing of offshoring, zoals Prikken het zegt ? Nou eenvoudigweg omdat hij daar goedkoper kan “produceren” en dus bij de winstmakerij voordeliger uit is.
Als verdediging zouden wij in Europa nu wel het voorbeeld van Duitsland kunnen volgen, dat met de “agenda 2010” van de “socialist” Schröder, de afgelopen 10 jaar inderdaad heeft gezorgd voor : lagere loonkosten in Duitsland maar tevens ook voor “Hartz 4” en andere “asociale” maatregelen. Die agenda heeft Duitsland weliswaar tot het “rijkste” land van Europa gemaakt maar aan de schaduwkant heeft hij er ook voor gezorgd dat er momenteel in Duitsland meer kinderen in absolute armoede opgroeien dan ooit tevoren en dat de kloof tussen arm en rijk groter is dan ooit. Nederland is overigens ook op die weg, zij het wat minder drastisch!
Zo’n ”verdediging” geeft ons misschien even lucht, zeker als wij daarmee voorop lopen, zoals Duitsland en ten koste van de minder “alerte” Europeanen, in Europa “de baas kunnen spelen”.
Lager loon biedt op termijn geen soelaas
Op langere termijn, biedt zo’n fractionele loonkostenverlaging natuurlijk geen soelaas, feit blijft immers dat de loonkosten in India en China tegen de huidige koersen tien keer zo laag zijn als hier; dus zo’n aanpassing van een percentje of 10 is een druppel op een gloeiende plaat. Ook de slimme “boekhouders” uit Duitsland zorgen in Europa slechts voor uitstel van executie en niet voor zo heel lang naar mijn mening.
Wat nodig is in de economische ordening van het rijke westen (c.q. Europa en de VS) is een “quantumsprong” dat wil zeggen een sprong naar een fundamenteel andere inrichting van onze economie. Je kunt nl. wel zeggen dat onze loonkosten te hoog zijn, maar als deze loonkosten tevens een afspiegeling zijn van onze inkomsten, van onze welvaart, dan blijft er in onze huidige economische ordening maar een uiteindelijk evenwicht namelijk een wereldwijde welvaartsnivellering. Dat betekent e- en immigratie van mensen over de hele wereld, off- en inshoring van diensten over de hele wereld en aan- en afslepen van alle mogelijke goederen over heel de wereld.
Wij moeten dus wat dieper nadenken over de wijze waarop wij nu, een en ander geregeld hebben en hoe het beter zou kunnen. Het eerste punt dat dan aan de orde komt is het feit dat wij nu ongeveer alle kosten van de samenleving betalen door de inkomsten c.q. de lonen te belasten. Immers zowel het hele sociale gebouw (sociale lasten, pensioen, zorg etc.) wordt betaald door belasting c.q. opslagen op de lonen. Geen wonder dat wij ons uit de markt prijzen, want de sociale uitgaven in India en in China zijn gauw geteld, zeker als wij alles uitdrukken in geld en het tegen de huidige koersverhoudingen omtellen. Toch moeten we die vergelijking maken want dat doet DSM ook als het besluit om zijn ICT en administratie te “off-shoren”. Dat moet dus anders als we tenminste de constante “banendrain”, onontkoombaar gevolgd door een “braindrain” enz. willen voorkomen.
Koppel welvaart los van onze loonkosten
De oplossing ligt eigenlijk voor de hand: we moeten onze welvaart c.q. onze inkomens loskoppelen van onze loonkosten.
In de eerste plaats door de sociale lasten te heffen op de producten in plaats van op de lonen en vervolgens ook door het “onderhoud” van onze samenleving dwz. het op peil houden van onze welvaart, los te koppelen van onze concurrentiepositie in de wereld. Dè manier om dat te verwezenlijken is: de invoering van een basisinkomen voor iedereen, onafhankelijk of diegene nu werkt of niet, oud is of jong, man is of vrouw, iedereen krijgt van de samenleving voldoende om (karig) van te leven. Waarvan moet dat dan betaald worden ??? Nou ja, in feite wordt dit nu ook al “betaald”, immers iedereen in Nederland heeft toch ook nu genoeg om (karig) van te leven.
De invoering van een basisinkomen voor iedereen betekent dus alleen dat we ons nationaal inkomen gaan verdelen volgens andere regels. Dat we dus de belasting anders gaan heffen, namelijk belasting op goederen (op spullen) in plaats van op lonen (op inkomens). Stel nu eens dat iedereen een basisinkomen krijgt, zodat hij zichzelf in leven kan houden, je kunt ook zeggen een soort zakgeld voor iedereen, dan wordt het voordeel voor DSM om “off te shoren” veel kleiner. Misschien zelfs wel negatief, want DSM betaalt geen loonbelasting meer, geen sociale lasten meer op de lonen en misschien worden zelfs de netto lonen wel lager dan nu want de werknemer heeft immers al een basisinkomen.
In zo’n samenleving is werkgelegenheid eerder een uitdaging dan een probleem creativiteit en eigen initiatief is aan de orde en ieder geval wordt de arbeidsmarkt vrij en zwart werk wordt weggedefiniëerd. De consequentie is wel dat alle dingen (een stuk) duurder worden, maar dan worden reparaties ook rendabeler en wordt het grondstoffenverbruik van zelf minder. Is dat niet wat we allemaal zouden willen, zowel voor het milieu als voor de samenleving ??
Leon Segers, Maastricht, 13 augustus 2012
Stuk van Paul Prikken: Kennislander wordt sukkelaar
Reactie van Leon Segers: Van verzorgingsmaatschappij naar emancipatiemaatschappij