In de laatste paar jaren heb ik Guy Standing leren kennen als de meest spraakmakende en op de praktijk gerichte voorvechter voor het basisinkomen. In de loop van deze tijd heb ik zijn focus ook steeds meer richting politiek zien verschuiven.
Aan de hand van een drietal min of meer recente publicaties[i] en voordrachten van hem in verschillende landen zal ik zijn huidige mening overzichtelijk weergeven naar thema. Verder lezen
De actualiteit van het Basisinkomen – week 50 2014 – over De hoogte van het Onvoorwaardelijk Basisinkomen (OBi)
Hoe je het ook wendt of keert, bij veel voorstanders van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen is bestrijding van armoede[1] en een betere verdeling van betaalde arbeid de zaak waar alles om draait. Hierom lijkt het voor de hand liggend uit te gaan van een OBi dat hoog genoeg om uit de armoede te blijven. Ook ligt het voor de hand om de hoogte van het OBi te bepalen aan de hand van de kosten voor levensonderhoud voor een alleenstaande. De vier criteria waaraan het OBi volgens ons moet voldoen zijn immers dat, naast dat het voldoende hoog en onvoorwaardelijk is, iedereen het individueel krijgt.
Armoede in Nederland
Over wat armoede is bestaat geen eenstemmigheid. Er wordt vaak beweerd dat er in Nederland geen armoede bestaat, zelfs door onze minister president. Wij kennen namelijk het sociaal minimum: een bedrag dat iedereen minstens nodig heeft om in zijn of haar levensonderhoud te kunnen voorzien. Het is gelijk aan de hoogte van de bijstand. De hoogte daarvan is gekoppeld aan het minimumloon. De hoogte daarvan aan de ontwikkeling van de gemiddelde cao-lonen. Welke “gentlemen’s agreement” daaraan ten grondslag ligt is mij niet bekend. Voor alleenstaanden van 21 jaar en ouder (tot de pensioengerechtigde leeftijd) komt het in ieder geval neer op € 679,75. Met de vakantie- en zorgtoeslag erbij wordt dit € 798,75. Na aftrek van de verschuldigde belasting € 734,00. Verder lezen
Het gist en borrelt rond het basisinkomen. Zodanig dat ik de laatste tijd er niet toegekomen ben om The Daily Basic Income Paper[1], De Correspondent[2] en Blendle[3] bij te houden. De roep om een experiment met een vorm van basisinkomen vliegt je van alle kanten om de oren. De politiek mengt er zich intussen ook in.
De politiek en basisinkomen
Het begon met een uitnodiging door Harro Boven, destijds voorzitter van het Groninger Politiek Jongeren Kontakt en lid van de Jonge Democraten. Hij vroeg ons mee te doen aan een inhoudelijke avond over “Het basisinkomen: waanzin of utopie?” in mei dit jaar. Ook Liesbeth van Tongeren (GL) was een van de sprekers. Kort daarna kwamen andere avondbijeenkomsten o.a. op initiatief van Sjir Hoeijmakers (jonge democraat en lid van onze vereniging) in Den Haag, Tilburg, Eindhoven en binnenkort in Enschede. Verder lezen
In de Vrije Tribune– een social medium- heeft ene “Bart” nov 6, 2014 een artikel gepubliceerd met de titel “Basisinkomen bestaat al: het minimumloon”[1]
Het is moeilijk overzichtelijk en geordend op deze stelling van “Bart” te reageren. Hij gebruikt namelijk termen die totaal verschillend zijn als synoniemen. Dit is misleidend. Ook vermeng hij de bespreking van verschillende kanten van de zaak. Dit is verwarrend. Hij voert argumenten voor of tegen een “basisinkomen” zoals dit hem voor ogen staat, terwijl hij niet duidelijk maakt wat hij er zelf onder verstaat en wie er voor een “basisinkomen volgens Bart” pleit. Dit helpt mee aan het ontstaan van de indruk dat het hem gaat om het optrekken van een rookgordijn rondom het basisinkomen, zoals dit op het ogenblik werkelijk ter discussie staat. Hij maakt er werkelijk een warboel van. Verder lezen
Het spijt mij niet eerder de draad op te hebben kunnen pakken van wat als een wekelijkse update reeks is begonnen. Verschillende oorzaken zijn daarvoor aan te wijzen. Graag zou ik nog terugkijken op de 7e internationale week van het basisinkomen eind september, de Tegenlicht uitzending “Gratis geld” en de daaropvolgende Tegenlicht Meetup’s. Om te voorkomen te veel in het nabije verleden te blijven hangen beperk ik mij tot het volgende palet.
Terugblik op de 7e internationale week van het basisinkomen Verder lezen
In het laatste verschenen nummer van SPANNING, een uitgave van het wetenschappelijk bureau van de SP (jaargang 16, nummer 8, september 2014) staat een vrij groot interview met Paul Ulenbelt onder de titel “Een basisinkomen voor iedereen: sympathiek idee of verwerpelijk voorstel?” Het is de moeite waard om te lezen. Alleen al om de huidige visie van de SP op het sociale klimaat. De laatste zin is:”Werkende mensen hebben recht op een groter deel van ‘de taart’, maar daar is klassenstrijd voor nodig. Als iedereen een basisinkomen krijgt, dan kun je dat wel vergeten.”
Het is jammer dat de heer Ulenbelt vervalt in extremen. Zo benadrukt hij dat het basisinkomen vooral een liberaal idee zou zijn – wat overigens door de geschiedenis van dit idee (zie ook hier) wordt tegengesproken -. Dan stelt hij een hoogte[1] van het basisinkomen voor van 1800 euro (geen idee hoe hij op dat bedrag komt), daarna suggereert hij echter dat het basisinkomen niet meer dan een paar honderd euro per maand zou bedragen en weer verderop stelt hij dat volgens de “meest riante” berekening een basisinkomen hoogstens 700 euro zou kunnen bedragen, waarmee je het armoedeprobleem niet kan oplossen.[2]
Zijn argumenten tegen een basisinkomen zijn:
Als socialist gaat Paul Ulenbelt uit van het principe dat je een samenleving met zijn allen opbouwt en daarom is hij voor het in stand houden van het prachtige systeem van de sociale zekerheid dat door de vakbeweging is bevochten. ”Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan en daarom moet de overheid garant staan voor goede sociale voorzieningen. Daartegenover staat dat iedereen ook de plicht heeft om naar vermogen bij te dragen aan de samenleving. Het idee van bijdragen aan de samenleving mis ik in het idee van het basisinkomen. Tegen de achtergrond van de werkeloosheid lijkt het basisinkomen een sympathieke oplossing. Je hoeft er niets voor te doen. Je krijgt het zo in het schoot geworpen. Wie gaat er nog werken als het basisinkomen hoog genoeg is? Wie gaat dan al het werk doen dat gedaan moet worden om de samenleving draaiende te houden?”
Paul Ulenbelt, heb je toevallig de film “Basisinkomen – een cultuurimpuls” bekeken? Want deze laatste zinsnede lijkt er letterlijk uit overgenomen. En jouw antwoord op de vraag wie er nog gaat werken, is: “Ik niet. Ik zou mijn tuin niet meer uitkomen”. Geen probleem, Paul. Dat mag. De meesten mensen antwoorden echter: “Ik zou mijn droom gaan najagen en écht iets gaan betekenen voor de samenleving.” Jij zegt: “Je werk is niet alleen een bron van privé-inkomsten, het is ook jouw bijdrage aan de samenleving.” Zouden de meesten mensen dit op het ogenblik zo voelen? Dat zij hun bijdrage aan de samenleving leveren door hun werk? Je zegt ook: “Alsof sommige linkse voorstanders van het basisinkomen het recht op luiheid bepleiten. Het recht op niet meedoen.” Met wie heb jij over het basisinkomen gesproken? Waarschijnlijk niet met voorstanders van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen dat bestemd is voor iedereen, individueel, zonder verplichte tegenprestaties, zonder partnertoets, zonder vermogenstoets en dat hoog genoeg is om sober van te kunnen leven en als volwaardig burger aan de samenleving deel te kunnen nemen.
De meeste tegenargumenten die jij aanvoert berusten op speculatie.
De resultaten van alle experimenten (zoals dit project in India) die wij tot nog toe kennen – feiten dus – wijzen op het tegengestelde: meer solidariteit, betere hygiëne, meer mensen volgen onderwijs, de volksgezondheid en het ondernemerschap nemen toe. En zeg nu zelf: waar vind je meer solidariteit dan tussen mensen die zonder voorwaarden iets aan elkaar geven?
Jouw standpunt is: “Je moet daarentegen het minimumloon verhogen, de bijstandsuitkering, het werk beter verdelen. Meer werkgelegenheid creëren”. Is dat laatste niet al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw de leus? Zijn we daar ooit in geslaagd? Is dit niet gewoon fictie? Wat gebeurt er in de praktijk met de minimumlonen en de uitkeringen?
Hoe demotiverend zijn momenteel de voorwaarden om een uitkering te mogen ontvangen! Je wordt daardoor niet gestimuleerd om activiteiten te ontplooien, nee, je wordt er juist door begrensd. Hoeveel mensen zouden zich niet vrijer voelen met een onvoorwaardelijk basisinkomen, om zich op hun eigen manier in te kunnen zetten voor de samenleving? Zoveel mensen die zich nu met veel moeite inzetten, en zoveel mensen die er niet (in geld) voor gewaardeerd worden! Denk aan al het vrijwilligerswerk dat mensen doen, inclusief mantelzorg, het huishouden en het opvoeden van kinderen!
Hoeveel mensen zijn er die het hoofd net (niet) boven water kunnen houden? Hoeveel gaan het er worden dankzij onze nog steeds neo-liberale politiek? Hoeveel mensen zonder inkomen worden er met de uitkeringen niet bereikt?
”Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan en daarom moet de overheid garant staan voor goede sociale voorzieningen”, zeg jij. Wij zeggen: “Sterker nog: Iedereen heeft het geboorterecht op zijn deel van wat de aarde ons schenkt en van wat er door onze voorouders aan welvaart is voortgebracht.” Laten we dat onderbrengen in een basisinkomen of burgerloon hoe je het ook wilt noemen, als we het maar onvoorwaardelijk aan elkaar geven, zodat iedereen een financieel fundament heeft waar hij of zij steeds weer verder op voort kan bouwen.
“Het geld is er” – zeg je samen met ons – “althans als we wat slimmer belasten”. “ Vermogensbelasting!” Daarover zijn we het eens. De mensen die het nodig hebben door de speciale omstandigheden waarin zij verkeren geven we extra, zodat ze niet dieper in de armoede wegzinken. En daarnaast willen we een geheel nieuw belastingstelsel. Belast de belasting van de aarde, want daar zijn we samen verantwoordelijk voor. Belast het verbruik, de vervuiling, de CO2-uitstoot. Het moet anders, en het kan anders. Als we maar willen.
Met hartelijke groet,
Ad Planken
Basisinkom
[1] http://basisinkomen.eu/, 60 % van het zogenaamde nationale mediaan netto-equivalent inkomen
[2] http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/2014/september/rekenmodellen.html
Succesvolle 7e Week van het Basisinkomen De 7e week van het basisinkomen ligt achter ons. Volgens leden en presentatoren die bij verschillende evenementen aanwezig waren, mogen we rustig spreken van een succes. Dat blijkt ook uit de aanmelding van 50 nieuwe leden sindsdien, wat voor een groot deel te danken is aan de uitzending van Tegenlicht op 21 september jl. en de daarop in meerdere steden volgende Meet Ups.
Ons doel is nog steeds om het idee basisinkomen zoveel mogelijk te verspreiden. Dat is ook de boodschap aan leden die vragen wat ze kunnen bijdragen: Organiseer een informatieavond over het basisinkomen in je eigen omgeving. Gebruik daarvoor een low budget ruimte zoals een huiskamer, buurthuis, bedrijfsvereniging, bibliotheek, school, universiteit of stadhuis. Binnenkort kun je ook de video van de genoemde Tegenlicht uitzending hierbij gebruiken als inleiding tot een daaropvolgend gesprek. Schroom niet ons via het contactformulier om hulp te vragen, als je daar behoefte aan hebt. Wij kunnen u op zijn minst helpen aan een kopie van deze video, flyers en andere promotiematerialen, die we gaan produceren als daar voldoende geld voor in onze kas zit.
UBIE in Athene
Afgelopen weekend – 25 tot 29 september – namen Willem Gielingh (onze vicevoorzitter) en ik deel aan het inmiddels derde UBIE werkoverleg. Deze keer in Athene. Vrijdagmiddag hadden onze Griekse gastheren een klein symposium georganiseerd met vier verschillende werkgroepen en een aantal plenair gehouden presentaties.
Guy Standing opende de rij. Zijn strijd voor een basisinkomen neemt steeds meer de vorm aan van kritiek op de huidige politiek en ons maatschappelijke systeem. Hij zei – net als in zijn boeken over wat hij noemt het precariaat – dat de neoliberale golf doorwerkt in het uitvaardigen van nieuwe regelingen door de regering, waardoor steeds meer mensen in onzekerheid komen te verkeren. Onzekerheid met betrekking tot baan, inkomen en zelfs tijd, doordat alles wordt bepaald door de heersende marktleider. Hiermee verliest de burger al zijn rechten als burger en mens: het recht op maatschappelijke zekerheid, op menselijke waardigheid, op vrije ontplooiing van zijn persoonlijkheid. Het recht op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting, geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil. Het recht op onderwijs, op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid, op rust en eigen vrije tijd, met inbegrip van een redelijke beperking van de arbeidstijd, en op periodieke vakanties met behoud van loon. Het gevolg van het verlies van al die rechten is ook het verlies van sociale samenhang, een toename van verrechtsing , nationalisme en zelfs fascistische tendensen, die nu al overal zijn waar te nemen. De oplossing – u raadt het al – een Onvoorwaardelijk Basisinkomen.
Een tweede ervaring die veel indruk op mij maakte, was de presentatie van een Griekse spreker. Volgens hem werd deze UBIE meeting in Athene ervaren als teken van solidariteit van andere Europeanen met de Grieken, die door de maatregelen van de Troika nog steeds te lijden hebben onder alle bovengenoemde verschijnselen van dien.
Zaterdag hebben we voornamelijk gebruikt om de statuten voor UBIE vast te stellen, wat vrij moeilijk is gezien de vele verschillende meningen en culturele achtergronden van alle deelnemers. Toch is het nodig om een legale status in Europa te kunnen krijgen en zodoende een zakelijke bankrekening te kunnen openen en in aanmerking te komen voor subsidies van Europa.
Zondag gingen we verder met de voorbereiding van vijf evenementen in het kader van een door Europa uitgeschreven project onder de naam “Europe for Citizens” onder de titel Democratic engagement and civic participation, met als doel het bevorderen van de sociale cohesie in Europa. Projecten die hiervoor worden ingediend kunnen in aanmerking komen voor een Europese subsidie.
De vermelde vijf evenementen zullen in vijf verschillende landen gaan plaatsvinden. In september 2015 in Nederland! Dat evenement gaan wij organiseren onder de titel Onvoorwaardelijk Basisinkomen als stimulans voor sociale adhesie en vrede in Europa. Die conferentie zal de aandacht vestigen op de relatie tussen het wel/niet hebben van een Onvoorwaardelijk Basisinkomen en discriminatie op verschillende terreinen en de goede invloed die het invoeren van een Eurodividend hierop zou kunnen hebben. We hopen daarmee ook de deuren te openen tot een beter toekomstperspectief voor de jeugd, de mensen zonder werk en al diegenen die het hoofd nu net (niet) boven water kunnen houden.
Met vriendelijke groet,
Adriaan Planken, voorzitter VBi
Het zal u niet ontgaan zijn dat deze derde week van september de 7e internationale week van het basisinkomen is geweest.
Persoonlijk ben ik er trots op dat we als Vereniging Basisinkomen stevig bijgedragen hebben aan het feit dat deze week in meerdere Europese lidstaten gestalte heeft gekregen met een nagenoeg zelfde stijl van vormgeving van de aankondigingen. Dit jaar is dit voor het eerst het geval. Verder lezen
De afgelopen week heb ik twee interessante artikelen van Robin Fransman onder ogen gekregen via een tweet van “Follow the Money”, die naadloos aansluiten bij het thema hoe je met cijfers kunt knoeien[1].
Robin Fransman stelt in Wie neemt het CBS tegen zichzelf in bescherming?[2] de manier aan de kaak waarop het CBS bij monde van haar nieuwe directeur Tjark Tjin-A-Tsoi meer ‘duiding en interpretatie’ bij de presentatie van haar cijfers wil geven en tegelijkertijd niet aan politieke inkleuring wil doen. Fransman concentreert zich in het artikel vooral op de verwarring in de pers rondom het onderzoek naar inkomensongelijkheid in Nederland. Dat sluit naadloos aan op zijn eerdere artikel Hoe zit dat nou met die Nederlandse inkomensongelijkheid?[3] Daarin werpt hij de vraag op of we de verdeling van inkomens wel goed registreren en meten. Er is niet alleen arbeidsinkomen, maar mensen hebben ook inkomen uit vermogen: huur, rente, dividenden, winst, en koers-/prijswinsten. En juist die niet-arbeidsinkomsten zijn relatief het hoogst bij de hogere inkomens. Omdat we in Nederland die inkomens niet of nauwelijks belasten, worden die inkomens ook niet of nauwelijks gemeten. Dat zie je vervolgens terug in de statistieken en dan lijkt Nederland heel gelijk. In het VK en de VS worden die niet-arbeidsinkomsten wel als inkomen gezien en ook belast, en daar zie je ze dus ook in de statistieken terug. Verder lezen