Opinie

Het basisinkomen: gaat Zwitserland ons voor?

rappenHet basisinkomen is een concept dat al lange tijd rond zingt. Slim of niet? We hebben voor- en tegenstanders. We hebben allerlei mensen die ‘zeker weten’ wat de gevolgen zullen zijn. Laat ik heel duidelijk beginnen: ik weet het niet zeker, ik kan er enkel over filosoferen. Want je weet pas iets zeker als je het gedaan hebt.

En misschien hebben we straks een voorbeeld: Zwitserland. Ze hebben genoeg stemmen om een bindend referendum aan te vragen. Als de Zwitsers voorstemmen (en dat hebben ze vaker gedaan op projecten waar geen overheid zich aan zou willen branden) hebben we het meest bijzondere sociale experiment sinds… het communisme?

Basisinkomen

Ik zal heel kort uitleggen wat het basisinkomen is. En nee, ik link hierbij expliciet niet naar de vereniging en hun website die daar over gaat  (deze website – red.), want daar zitten een aantal zo’n onzinnige domme financieel onmogelijke zaken in dat dat weinig nut heeft. Met vrienden als die mensen heb je geen tegenstanders nodig.[2]

Verder lezen

De robotonomie: een hernieuwd pleidooi voor een basisinkomen

kees kraaieveldWat gaan we doen wanneer robots de komende decennia het grootste deel van de menselijke economische productie overnemen? Met de vraag mee te denken over de gevolgen van de transformatie van onze economie in een heuse ‘robotonomie’ ging u de zomer in. En of het nou de robots zijn die tot de verbeelding spreken, of dat u het gewoon leuk vindt om na te denken over de toekomst, zelden kreeg ik meer meedenkmail. Hartelijk dank daarvoor.

Bij lezing valt op dat niemand de trend ontkent. Geen wonder. In de maakindustrie daalt door nieuwe golven automatisering wereldwijd de werkgelegenheid. Niet alleen in Duitse en Japanse fabrieken doen robots het werk, ook het Taiwanese Foxconn, de omstreden fabrikant van onder andere Apple’s iPhone, meldt aan The Financial Times dat het een miljoen robots koopt om zijn uitgebuite personeel te vervangen. Ook de gedachte dat niet alleen handenarbeid, maar ook het denkwerk van artsen en ingenieurs op termijn geautomatiseerd wordt, is u niet vreemd. De robotonomie is aanstaande. Verder lezen

Waarom een basisinkomen een beter idee is

pauldeblot“Gaat het nog om mensen?” vraagt professor Paul de Blot zich in een mooi stukje op de website van want-to-know af .[1] Hij signaleert dat het lijkt alsof het in het beleid nauwelijks nog om mensen gaat. Hij ziet hoe mensen in het bureaucratische systeem behandeld worden alsof het machineonderdelen zijn met nummers die op elkaar moeten passen. De grote boosdoener is volgens hem de bijna niet uit te bannen bureaucratische reglementering, die flexibele aanpassingen onmogelijk maakt en dure controleapparaten in stand houdt.

Paul de Blot doelt in zijn stukje voornamelijk op het leef- en werkklimaat in bedrijven, maar zijn waarschuwende woorden zijn ook van toepassing op andere terreinen van het leven, bijvoorbeeld op dat van mensen die moeten leven van een bijstands- of werkloosheidsuitkering of op de levens van mensen die juist uit het administratieve systeem zijn geschrapt: de papierlozen, de afgewezen en uitgeprocedeerde asielzoekers.

Dit stukje gaat over mensen die kampen met bestaansonzekerheid en gebukt gaan onder het populistische beleid van ‘U hebt rechten maar (vooral) ook plichten’ en voor wie een onvoorwaardelijk basisinkomen een uitkomst zou zijn. Verder lezen

Kan een basisinkomen echt onvoorwaardelijk zijn?

reyer-bronsVoorstanders van het basisinkomen hebben het meestal over een onvoorwaardelijk basisinkomen, vooral om duidelijk te maken dat het onafhankelijk moet zijn van werk en andere inkomsten en er niet zoals bij een uitkering of een toeslag aan allerlei condities moet worden voldaan.

Kan dat echt wel, een werkelijk onvoorwaardelijk basisinkomen? Onderstaand antwoord op deze vraag is mede geïnspireerd door de bijdrage Fraudegevoeligheid van een basisinkomen op Sargasso en de daarop volgende discussie.
Het is chronologisch de eerste bijdrage in een reeks vragen over basisinkomen zie het slot van deze bijdrage. In een logische volgorde van de vragen was deze bijdrage later gekomen. Verder lezen

Is het basisinkomen betaalbaar?

sargasso-logoANALYSE van SARGASSO – Een basisinkomen voor iedereen is alleen te betalen als het inkomen op een bestaansminimum (vergelijkbaar met het bijstandniveau) ligt.

In eerdere bijdragen in deze serie over het onvoorwaardelijk basisinkomen is lovend geschreven over dit idee. Een belangrijke vraag moet echter nog wel beantwoord worden: is het ook betaalbaar? Ik heb een representatief voorstel  voor invoering van het basisinkomen nagerekend. Hoewel het moeilijk is om exact te voorspellen wat er met de economie gebeurt als je een dergelijke grote verandering doorvoert, is het toch goed om te doen: het dwingt je om je aannames expliciet te maken. Verder lezen

Kan een basisinkomen in contant geld India veranderen?

guy_standingSinds de jaren 1990 is de Indiase economie met gemiddeld meer dan 6% per jaar gegroeid. Toch zijn honderden miljoenen blijven steken in armoede en groeit de ongelijkheid. Hoewel er 1200 centraal gefinancierde sociale beleidsplannen in wetboeken staan beschreven en honderden meer op staatsniveau, baseren opeenvolgende regeringen zich al tientallen jaren grotendeels op het Public Distribution System (het Openbare Distributie Systeem, PDS) om armoede te verhelpen.

Het PDS subsidieert consumenten via gesubsidieerd graan, rijst, suiker en kerosine als ze een Below Poverty Line (Onder de Armoedegrens, BPL) kaart hebben of iets soortgelijks. Ook veel producenten van goederen krijgen enorme subsidies. Al met al zijn subsidies goed voor 7% van het BBP.

Ze werken niet. Het systeem is verkwistend, inefficiënt, marktverstorend, verstard en volkomen corrupt. Rajiv Gandhi’s uitspraak dat “85% van de gesubsidieerde levensmiddelen de armen niet bereikt” is beroemd geworden. De vice-voorzitter van de Planningscommissie zei in 2009 dat slechts 16% ervan hen bereikte. Anderen schatten dat van elke bestede roepie 72% onderweg verdwijnt. Verder lezen

De sociale effecten van een basisinkomen

Jolanda op malieveld 27april2013 (1)Een onvoorwaardelijk basisinkomen brengt verschillende sociale effecten. Mensen zijn geen loonslaven meer, vrouwen worden zelfstandiger en vrijwilligerswerk wordt niet meer bestraft door een korting op de uitkering, betoogt Jolanda Verburg .

Onze samenleving is in transitie. De overgang van het industriële naar het digitale tijdperk is in volle gang maar gaat niet zonder slag of stoot. We zijn in verwarring door de chaos en onzekerheid die het met zich mee brengt. Zelfs de politiek heeft weinig antwoorden op de verandering, terwijl er wel instrumenten zijn.

Een groot probleem is dat gevestigde politieke partijen blijven vasthouden aan wat er is. Het roer omgooien is een groot risico, want als ze onvoldoende de relevantie van nieuwe ontwikkelingen weten over te brengen aan het electoraat dan kan het desastreuze gevolgen hebben voor de partij. Daarom is een instrument als het onvoorwaardelijk basisinkomen nog niet ingevoerd.

Toch heeft het basisinkomen zowel in de jaren ’80 als in de jaren ’90 op de politieke agenda gestaan, vooral bij de partijen aan de rechterflank van het politieke spectrum. Zij zien in dat het vrijheid biedt aan de burger en dat het de overheid kan ontlasten en waardoor overheidsuitgaven worden bespaard. De linkse partijen daarentegen beschouwen de burgers nog te vaak als onmondig, niet deskundig en hulpbehoevend, resulterend in de bevoogdende rol van de overheid “die wel weet wat goed is voor haar burgers.” Verder lezen

Regel 1: minder regels

ombudsmanZe staan me nog op het netvlies: de verkiezingsslogans van de VVD. IJzersterk, omdat ze zo goed blijven hangen en vooral omdat je er bijna niet tegen kan zijn.Voortaan voor iedereen die straf verdient: straf en nog mooier: Regel 1: minder regels, wie kan daar nou tegen zijn? Natuurlijk is het de invulling van deze kreten die ter discussie gesteld worden en inmiddels de uitvoering ervan… Ik wil hier geen artikel schrijven over de dol-dwaze plannen van Fred Teeven, die worden al genoeg verfoeid. Maar ik wil wel een blik werpen op de kern van het liberalisme, verwoord in de slogan: Regel 1: minder regels.

Vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid in plaats van wantrouwen en geldverspilling

Regel 1 is helaas jammerlijk ver weg te zoeken… Verder lezen

Loek Dijkman: prominente plaats voor basisinkomen!

Loek Dijkman ontvangt Zilveren Anjer
Loek Dijkman ontvangt Zilveren Anjer

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Ruim voordat dit begrip in Nederland een rol ging spelen richtte Dijkman zijn Stichting Utopa 25 jaar geleden al op en bracht daar alle aandelen van de Topa groep onder. In een interview in de NRC van 25 mei 2013 verklaart Dijkman dat hij eigenlijk priester-arbeider worden maar dat pakte dus anders uit. “Een onderneming is echter meer dan alleen een winstmachine, al dan niet voor eigenaar en/of kapitaalverschaffers”. Alle bedrijfsmiddelen horen aan de samenleving toe en zouden als publiek bezit behandeld moeten worden. “De winst kan aangewend worden voor het algemeen nut en zo kan Dijkman de wereld iets socialer maken”.

Aansluitend daarop heeft Dijkman zich ook uitgesproken voor een kortere werkweek (32 uur) om een herverdeling van werk te realiseren. Volledige werkgelegenheid is een mythe volgens hem. Een zekere werkeloosheid is in het belang van de werkgever en verslechtert de salaris/onderhandelingspositie van een werknemer. In zijn visie heeft een onvoorwaardelijk basisinkomen ook een prominente plaats. Het leidt volgens Dijkman tot een beteugeling van de consumptiedrang en leidt tot betere verdeling van werk. Een dergelijke visie te horen uit de mond van een ondernemer is heel uitzonderlijk, maar getuigt wel van een “verlichte” ondernemer.
Verder lezen